Glas yr ŷd – Cornflower (Centaurea Cyanus)

By Waen

Disgrifiad- Planhigyn blodeuol o deulu llygad y dydd a blodyn haul ydy Glas yr ŷd sy’n enw gwrywaidd. Mae’n perthyn i’r teulu Asteraceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Centaurea cyanus a’r enw Saesneg yw Cornflower. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Penlas yr ŷd. Daw’r gair “Asteraceae”, sef yr enw ar y teulu hwn, o’r gair ‘Aster’, y genws mwyaf lluosog o’r…

Bilwg yr ŷd – Corncockle (Agrostemma Githago)

By Waen

Disgrifiad – Deugotyledon ac un o deulu’r ‘pincs’ fel y’u gelwir ar lafar gwlad yw Bulwg yr ŷd sy’n enw gwrywaidd. Mae’n perthyn i’r teulu Caryophyllaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Agrostemma githago a’r enw Saesneg yw Corncockle. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Bulwg yr ŷd, Bulwg Rhufain, Gith, Pabi’r Gwenith, Yaid, Ydig. Caiff ei dyfu’n aml mewn…

Amranwen ddi-sawr – Scentless Mayweed (Tripleurospermum inodorum)

By Waen

Disgrifiad – Planhigyn blodeuol o deulu llygad y dydd a blodyn haul ydy Amranwen ddi-sawr sy’n enw benywaidd. Mae’n perthyn i’r teulu Asteraceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Tripleurospermum inodorum a’r enw Saesneg yw Scentless mayweed. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Ffenigl y Cŵn, Amranwen, Ffenigl Cochion, Ffenigl Rhuddion. Daw’r…

Melyn yr ŷd – Corn marigold (Glebionis segetum)

By Waen

Disgrifiad – Planhigyn blodeuol o deulu llygad y dydd a blodyn haul ydy Melyn yr ŷd sy’n enw gwrywaidd. Mae’n perthyn i’r teulu Asteraceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Chrysanthemum segetum a’r enw Saesneg yw Corn marigold. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Melyn yr ŷd, Aban, Gold, Gold Mair, Gold…

Brocoli – Broccoli (Brassica oleracea)

By Waen

Disgrifiad – Planhigyn bwytadwy yn nheulu’r fresychen ydy brocoli. Mae ei flodyn gwyrdd golau wedi cael ei fwyta fel llysieuyn ers o leiaf cyfnod y Rhufeiniaid a mabwysiadwyd eu henw hwy arno yn Gymraeg a nifer o ieithoedd eraill, sef broccolo (Lladin), sy’n golygu “brig blodeuol y fresychen” a’r ffurf bachigol brocco, sef “hoelen fechan”…